Του Άγγελου Μενδρινού Πριν 21 χρόνια είχα την τύχη να είμαι στο «καραβάνι των τρελών», όπως μας έλεγαν, την αποστολή της ΑΕΚ στο Βελιγράδι...
Του Άγγελου Μενδρινού
Πριν 21 χρόνια είχα την τύχη να είμαι στο «καραβάνι των τρελών», όπως μας έλεγαν, την αποστολή της ΑΕΚ στο Βελιγράδι που το… όργονωναν καθημερινά οι βομβαρδισμοί των Αμερικανών. Το δράμα της Γιουγκοσλαβίας βρισκόταν στην κορύφωσή του. Στην Ελλάδα ξέραμε τους «καλούς» Σέρβους και τους «κακούς», όλες τις άλλες ομοσπονδίες, που αποφάσισαν να διαλύσουν το όραμα του Τίτο και τους ακόμα πιο κακούς Αμερικανούς.
Μεγάλη Τρίτη στο αεροδρόμιο του Ελληνικού οι… τρελοί είχαν χωριστεί σε τρία γκρουπ. Στο πρώτο η ποδοσφαιρική ομάδα, στο δεύτερο οι δημοσιογράφοι και στο τρίτο οι VIP. Μεταξύ των τελευταίων κι ο εμβληματικός Μανώλης Γλέζος, ο άνθρωπος που είχε πάρει μέρος σε πολέμους και πολέμους. Τον πλησίασα γιατί ήταν από τους λίγους που είχε ξεκάθαρη άποψη.
- Τι θα κάνουμε εμείς; Θα παίξουμε μόνο μπάλα; Τον ρώτησα.
«Αποστολή μας είναι να δώσουμε κουράγιο στον απλό λαό παίζοντας και μπάλα. Υπάρχουν χιλιάδες ψυχές που κοιτούν τον ουρανό, όχι για να σώσουν την ψυχή τους, αλλά τη ζωή τους από τις βόμβες που πέφτουν. Είναι το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε σε αυτή την περίπτωση, να δείξουμε ότι είμαστε μαζί τους…»
Δεν ξέρω εάν στις αποθήκες του σημερινού ΜΕΓΚΑ υπάρχουν οι δηλώσεις του, αλλά αξίζει τον κόπο κάποια στιγμή να μας θυμίσουν τον τρόπο που έβλεπε τα γεγονότα ο άνθρωπος που κατεβάζοντας τη σβάστικα από την Ακρόπολη, μαζί με τον Λάκη Σάντα, έδειξε σε όλο τον κόσμο ότι η Ελλάδα μπορεί να ήταν υπό Κατοχή, αλλά οι Έλληνες παρέμεναν στην ψυχή ελεύθεροι!
Όλοι είχαμε ακούσει γκρίνια από τους δικούς μας. Λογικό. Κανείς δεν ήξερε τι μπορούσε να συμβεί. Το αεροπλάνο θα μας πήγαινε στη Βουδαπέστη, εκεί θα μέναμε το βράδυ και την επόμενη στις 6 το πρωί θα ξεκινούσαμε οδικώς για τον προορισμό μας. Όποιος δει το χάρτη καταλαβαίνει ότι το ταξίδι θα ήταν κουραστικό.
Το ΜΕΓΚΑ είχε στείλει τον Παύλο Τσίμα, τον Μένιο Σακελλαρόπουλο και την αφεντιά μου. Με τον Μένιο μέναμε στο ίδιο δωμάτιο στη Βουδαπέστη, αλλά δεν το είδαμε σχεδόν καθόλου. Το βράδυ αντί να πάμε για ύπνο, νωρίς, αποφασίσαμε να ακούσουμε τσιγγάνικα βιολιά στη Βούδα. «Μπορεί να είναι και το τελευταίο βράδυ μας» λέγαμε και χαμογελούσαμε πικρά. Το χιούμορ μπορεί να ήταν και μπλακ. Ο χρόνος θα έδινε απάντηση.
Πέντε το πρωί είμαστε το ξενοδοχείο έχοντας καταναλώσει γκούλας και κρασί. Κάναμε μπάνιο και στις 6 είμαστε από τους πρώτους στη ρεσεψιόν για αναχώρηση. Τρία πούλμαν ξεκίνησαν γεμάτα αγωνία, φόβο και ανθρωπιστική βοήθεια, η περισσότερη στο δικό μας, των ρεπόρτερ. Στην ομάδα δεν χωρούσαν τα τρόφιμα και στο VIP υπήρχαν τα δώρα για την Παρτιζάν!
Στα σύνορα δεχτήκαμε την πρώτη ψυχρολουσία. Εκείνη τη μέρα η Ουγγαρία είχε μπει στο ΝΑΤΟ. Κι οι τελωνιακοί άρχισαν τα καψόνια.
- Σβήστε τη μηχανή!
- Και τον εξαερισμό!
- Κλείστε τα παράθυρα!
- Κάντε ησυχία!
Κι όλα αυτά κάτω από τον καυτό ήλιο, πράγμα σπάνιο για Απρίλιο μήνα.
Δεν θυμάμαι πόσες ώρες μείναμε εκεί και πόσα… καντήλια κατεβάσαμε. Θυμάμαι όμως ότι όταν μας έκαναν νεύμα να φύγουμε νομίσαμε ότι πηγαίναμε στον παράδεισο κι όχι στον… πόλεμο.
Όσο πλησιάζαμε το Βελιγράδι τόσο περισσότερο καταλάβαινε κανείς ότι γίνεται πόλεμος. Κόσμος φοβισμένος, γκρεμισμένα κτίρια κι ελάχιστη κίνηση.
Εκατό χιλιόμετρα πριν την πρωτεύουσα νέο πρόβλημα. Το πούλμαν, το δικό μας, παρουσίασε μηχανική βλάβη. Στη μέση του πουθενά περιμέναμε άλλο. Με τον Μένιο καταλάβαμε ότι έτσι όπως πήγαινε το πράγμα όχι μετάδοση δεν θα κάναμε, αλλά ούτε το σφύριγμα της λήξης δεν θα προλαβαίναμε! Με χίλια ζόρια βρήκαμε ΤΑΧΙ. Εξηγήσαμε στον οδηγό ότι έπρεπε να τρέξει για να προλάβουμε. Ο τύπος με τη κόκκινη μύτη και τα σπαστά αγγλικά μας καθησύχαζε.
Μπαίνοντας στο Βελιγράδι μας έκαναν εντύπωση κάποια τραπεζάκια με γυάλινες μπουκάλες των δύο λίτρων σαν κι αυτές που βάζουν το κρασί στα χωριά. Το ρίξαμε στην πλάκα.
- Το τσούζουν παρά τον πόλεμο, έλεγε ο Μένιος
- Βενζίνη για τα αυτοκίνητα πουλάνε, μας λέει ο οδηγός. Έτσι πωλείται εδώ η βενζίνη, στη μαύρη αγορά, η άλλη πάει στον στρατό!
‘Ηταν η πρώτη έκπληξη. Η άλλη, ήταν λίγο αργότερα. Περάσαμε από το υπουργείο Εσωτερικών ή κάτι τέτοιο. Δεν το είδαμε. Οι Αμερικανοί είχαν ρίξει «έξυπνη βόμβα», ένα όπλο που διαπερνούσε όλο το κτίριο, έφθανε στα θεμέλια κι εκεί έσκαγε. Το κτίριο έπεφτε σαν «χάρτινος πύργος».
- Πως να τα βάλεις με τους Αμερικάνους, αυτός ο Μιλόσεβιτς θα μας αποτελειώσει, διαπίστωσε ο οδηγός.
- Σε αντικαθεστωτικό πέσαμε, λέω στον Μένιο που είχε μείνει με το στόμα ανοιχτό.
Φθάνοντας στο γήπεδο η μετάδοση είχε αρχίσει, ας είναι καλά ο Παύλος Τσίμας, είχαμε χάσει όχι μόνο τη σέντρα, αλλά και την κοινή εκδήλωση των δύο ομάδων που είχε προηγηθεί!
Το ματς αυτό καθ’ αυτό δεν είχε αξία. Είχαν πουληθεί 40.000 εισιτήρια, αλλά μόλις 15.000 άνθρωποι είχαν έρθει στο γήπεδο. Οι περισσότεροι από τους άλλους ή φοβήθηκαν να έρθουν ή δεν είχαν βενζίνη να κινήσουν τα αυτοκίνητά τους για να έρθουν στο γήπεδο. Υπήρχαν και φήμες, αχ αυτές οι φήμες, ότι μπορεί να έσκαγε καμμιά βόμβα την ώρα του αγώνα…
Λέγαμε πολλά στη μετάδοση, τα περισσότερα ήταν αυτά που ήθελαν να ακούσουν στην Ελλάδα όπου το κύμα συμπάθειας για τον αγώνα των Σέρβων ήταν μεγάλο. Και λέγαμε τόσα πολλά που δεν πήρα είδηση ότι στο τελευταίο 20λεπτο η ΑΕΚ άλλαξε τερματοφύλακα! Τη θέση του Χρυσόστομου Μιχαηλίδη πήρε ο Νίκος Κουρκούνας, τερματοφύλακας του Απόλλωνα, τότε, που ήθελε να ζήσει την εμπειρία του ταξιδιού. Και να φανταστεί κανείς ότι ο Κουρκούνας ήταν – και είναι – φίλος. Ζητώ συγγνώμη, που του στέρησα τη δυνατότητα να μάθει, εκείνη τουλάχιστον τη στιγμή, όλη η Ελλάδα ότι πήρε μέρος κι αυτός στον αγώνα.
Το ματς δεν τελείωσε. Διακόπηκε. Η ώρα είχε περάσει και έπρεπε να φύγουμε πριν σκοτεινιάσει που παραδοσιακά άρχιζαν οι βομβαρδισμοί. Πριν φύγουμε είχα μια ακόμα υποχρεώση. Έπρεπε να δώσω δέσμες με δολάρια στην Μαρία Καρχιλάκη και τον οπερατέρ του ΜΕΓΚΑ που ήταν απεσταλμένοι. Άλλος τρόπος δεν υπήρχε. Για τράπεζες ούτε λόγος. Τους έδωσα τα λεφτά και κάποιες κούτες με τσιγάρα. Στα λεφτά δεν υπήρχε πρόβλημα. Ο φάκελος άλλαξε εύκολα χέρια. Μόλις έβγαλα τις κούτες με τσιγάρα από την τσάντα μου είδα τον τρόμο στα μάτια τους. «Κρύφτα γρήγορα, το πιό σπάνια πράγμα εδώ είναι τα αμερικάνικα τσιγάρα» μου είπαν…
Σιγά σιγά νύχτωνε και η ανησυχία για το εάν προλάβουμε να φτάσουμε έγκαιρα στα σύνορα με την Ουγγαρία ήταν διάχυτη. Ένας παράγοντας πήρε το μικρόφωνο και είπε:
«Μπορεί να σκοτεινιάζει, αλλά από την Αθήνα έχουν ειδοποιήσει την αμερικάνική πρεσβεία ότι τα τρία πούλμαν είναι της ΑΕΚ κι επιστρέφουν στην Ελλάδα. Δεν θα μας χτυπήσουν τα βομβαρδιστικά!»
Ακούστηκαν γέλια, ακούστηκαν και κάποια δόντια να τρίζουν. Κανένας, φυσικά, δεν πείστηκε.
Όσο ανεβαίναμε προς το βορρά βλέπαμε στο βάθος φώτα, πολλά φώτα. Διασχίζαμε μια χώρα με αυστηρή συστότιση. Φως πουθενά και ξαφνικά τόσα φώτα δεν έχει ούτε ο… φωταγωγημένος Πύργος του Άΐφελ!
Η εξήγηση ήταν απλή. Στα βόρεια σύνορα της χώρας υπήρχε ισχυρή ουγγρική μειονότητα. Οι Αμερικανοί δεν βομβάρδιζαν την περιοχή αυτή αφού ο τοπικός πληθυσμός ήταν ντε φάκτο εναντίον του καθεστώτος Μιλόσεβιτς. Κι οι κάτοικοι το ήξεραν κι άναβαν όλα τα φώτα ξέροντας ότι δεν κινδυνεύουν, αλλά και για να τη… σπάσουν στους υπόλοιπους.
Όσο…. πλησίαζαν τα φώτα, τόσο πιο ασφαλείς νιώθαμε. Στα σύνορα με την Ουγγαρία πάλι τα ίδια. Ευτυχώς δεν υπήρχε ήλιος και οι διαδικασίες ήταν λιγότερο χρονοβόρες.
Από το ταξίδι αυτό έμεινε στην ΑΕΚ ένα παράσημο. Έδωσε χαρά σε κάποιους ανθρώπους. Ίσως να έφθασε σε αυτούς κι ένα μέρος της βοήθειας, αφού όπως μάθαμε αργότερα ο βλάβη στο λεωφορείο ήταν… μαϊμού για να πάρουν οι Σέρβοι μαφιόζοι την ανθρωπιστική βοήθεια. Έκανε όμως κάτι που το έγραψε η ιστορία και μπράβο της. Της… φορτώθηκε αργότερα και ο προπονητής της Παρτιζάν, ο Τουμπάκοβιτς, αλλά αυτό ας το θεωρήσουμε… παράπλευρη απώλεια, όπως λένε στους πολέμους ή αστοχία υλικού.
Στο ταξίδι της επιστροφής αναθεώρησα πολλά. Δεν ήταν άσπρο – μαύρο, ο κόσμος είχε να διαλέξει ανάμεσα σε ένα δικτάτορα και κάποιους που βάλθηκαν να τους αποδεκατίσουν με εμπάργκο αρχικά και βομβαρδισμούς στη συνέχεια. Από την Σκύλα στη Χάρυβδη! Σκεφτόμουν πόσο δίκιο ο Μανώλης Γκλέζος. Δώσαμε κάτι στον κόσμο. Όχι παίζοντας μπάλα, αλλά πηγαίνοντας εκεί κι αυτό ήταν μια ΚΑΛΗ ΠΡΑΞΗ σε ένα αλλοπρόσαλλο κόσμο και ένα επίσης αλλοπρόσαλλο πόλεμο που έβγαλε ότι χειρότερο έκρυβε η ψυχή των ανθρώπων. 7 Απριλίου 1991, η μέρα που θα ξεχάσουν ποτέ όσοι βρέθηκαν εκεί…
*Ο Αγγελος Μενδρινός είναι δημοσιογράφος και στο φιλικό Παρτιζάν-ΑΕΚ το 1999 ήταν απεσταλμένος του Mega Channel στο Βελιγράδι.
